Podatek węglowy w Polsce od października 2023 co warto wiedzieć o CBAM

W obliczu rosnących wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi, Unia Europejska wprowadza nowe regulacje mające na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Jednym z takich narzędzi jest graniczny podatek węglowy, znany jako Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). Mechanizm ten ma na celu wyrównanie szans między producentami unijnymi a tymi spoza UE poprzez opodatkowanie emisji wbudowanych w importowane towary. CBAM stanowi istotny krok w kierunku osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku, jednocześnie zachęcając kraje spoza UE do przyjęcia bardziej ekologicznych standardów produkcji. W artykule przyjrzymy się szczegółom tego mechanizmu, jego harmonogramowi wdrażania oraz konsekwencjom dla importerów.

Kluczowe wnioski:

• Graniczny podatek węglowy CBAM to mechanizm Unii Europejskiej mający na celu wyrównanie szans między producentami unijnymi a tymi spoza UE poprzez opodatkowanie emisji wbudowanych w importowane towary.
• CBAM jest częścią strategii UE dążącej do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku, wspierając unijnych producentów i zachęcając kraje spoza UE do przyjęcia bardziej ekologicznych standardów produkcji.
• Wdrażanie CBAM rozpoczyna się od 1 października 2023 roku i będzie przebiegać w dwóch etapach: raportowanie emisji do końca 2025 roku oraz pełne wdrożenie z nabywaniem certyfikatów od stycznia 2026 roku.
• Podatek CBAM obejmuje produkty takie jak żelazo, stal, cement, aluminium, nawozy, energia elektryczna i wodór, z możliwością rozszerzenia listy w przyszłości.
• Nieprzestrzeganie przepisów CBAM może prowadzić do kar finansowych, blokady towarów oraz cofnięcia statusu upoważnionego zgłaszającego.
• Aby przygotować się do CBAM, importerzy powinni dokonać przeglądu klasyfikacji taryfowej produktów, współpracować z zagranicznymi eksporterami oraz utworzyć wewnętrzne zespoły odpowiedzialne za zarządzanie nowymi obowiązkami.

Czym jest graniczny podatek węglowy CBAM?

Graniczny podatek węglowy, znany jako Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), to nowy mechanizm wprowadzony przez Unię Europejską, który ma na celu wyrównanie szans między producentami unijnymi a tymi spoza UE. CBAM działa poprzez opodatkowanie emisji wbudowanych w importowane towary, co oznacza, że importerzy będą musieli zakupić certyfikaty odpowiadające emisjom uwolnionym podczas produkcji danego wyrobu. Dzięki temu mechanizmowi Unia Europejska stara się zapobiec przenoszeniu produkcji do krajów o mniej rygorystycznych przepisach dotyczących emisji gazów cieplarnianych, co mogłoby prowadzić do tzw. „ucieczki emisji”.

CBAM jest częścią szerszej strategii UE mającej na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Mechanizm ten nie tylko wspiera unijnych producentów, ale również zachęca kraje spoza UE do przyjęcia bardziej ekologicznych standardów produkcji. Mimo że CBAM może wydawać się skomplikowanym narzędziem, jego głównym celem jest stworzenie równych warunków konkurencji poprzez uwzględnienie kosztów środowiskowych w cenach importowanych towarów. W praktyce oznacza to, że produkty importowane do UE będą musiały spełniać te same standardy emisyjne co produkty wytwarzane na jej terenie.

Harmonogram wdrażania CBAM w Unii Europejskiej

Od 1 października 2023 roku Unia Europejska wprowadza graniczny podatek węglowy CBAM, który będzie stopniowo wdrażany w dwóch kluczowych okresach. W pierwszym etapie, trwającym do końca 2025 roku, importerzy będą zobowiązani do składania kwartalnych raportów dotyczących emisji wbudowanych w importowane towary. Raporty te muszą zawierać informacje o rzeczywistej łącznej wielkości emisji oraz opłatach za emisję gazów cieplarnianych w kraju pochodzenia. To podejście ma na celu przygotowanie importerów do pełnego wdrożenia mechanizmu CBAM, które nastąpi od stycznia 2026 roku.

W drugim etapie, rozpoczynającym się od 1 stycznia 2026 roku, importerzy będą musieli uzyskać status upoważniającego zgłaszającego oraz nabywać i umarzać certyfikaty CBAM jako formę płatności podatku węglowego. Dodatkowo, obowiązkowe stanie się składanie rocznych raportów dotyczących emisji. Kluczowe daty i obowiązki związane z tymi regulacjami wymagają od importerów dokładnego przygotowania i zrozumienia nowych wymogów prawnych. Warto już teraz rozpocząć współpracę z zagranicznymi eksporterami oraz przeanalizować klasyfikację taryfową produktów, aby uniknąć potencjalnych sankcji i zapewnić zgodność z nowymi przepisami.

Które produkty są objęte podatkiem CBAM?

Podatek CBAM początkowo obejmie wybrane kategorie produktów, które są kluczowe dla przemysłu i charakteryzują się wysoką emisją gazów cieplarnianych w procesie produkcji. Wśród nich znajdują się takie materiały jak żelazo, stal, cement, aluminium, a także nawozy. Dodatkowo, mechanizm ten obejmie również importowaną energię elektryczną oraz wodór. Te produkty zostały wybrane ze względu na ich znaczący wpływ na środowisko oraz konieczność wyrównania szans między producentami unijnymi a tymi spoza UE.

Mimo że obecnie lista produktów objętych CBAM jest ograniczona, istnieje możliwość jej rozszerzenia w przyszłości. Komisja Europejska może wprowadzić dodatkowe kategorie towarów, jeśli uzna to za konieczne dla osiągnięcia celów klimatycznych. Dlatego importerzy powinni być przygotowani na ewentualne zmiany i monitorować rozwój sytuacji. Obecnie podatek CBAM dotyczy następujących kategorii:

• Żelazo i stal
• Cement
• Aluminium
• Nawozy
• Energia elektryczna
• Wodór

Taka struktura podatku ma na celu nie tylko ochronę środowiska, ale również wspieranie unijnych producentów poprzez eliminację nierówności konkurencyjnych wynikających z różnic w politykach klimatycznych poszczególnych krajów.

Jakie są konsekwencje nieprzestrzegania przepisów CBAM?

Nieprzestrzeganie przepisów CBAM może prowadzić do poważnych konsekwencji dla importerów. Jednym z głównych zagrożeń są kary finansowe, które mogą być nałożone w przypadku niezadeklarowania emisji lub złożenia niekompletnych raportów. Wysokość tych kar waha się od 10 do 50 euro za każdą tonę niezadeklarowanych emisji, co może znacząco obciążyć budżet przedsiębiorstwa. Oprócz tego, organy krajowe mogą zdecydować się na blokadę towarów, co oznacza zatrzymanie importu do czasu wyjaśnienia wszelkich nieprawidłowości.

Kolejnym ryzykiem jest możliwość cofnięcia statusu upoważnionego zgłaszającego, co uniemożliwi dalszy import towarów objętych CBAM bez spełnienia dodatkowych formalności. Importerzy muszą również liczyć się z obowiązkiem zwrotu certyfikatów CBAM, jeśli liczba zwróconych certyfikatów nie odpowiada ilości należnej. Dlatego tak ważne jest, aby importerzy byli dobrze przygotowani i świadomi swoich obowiązków, aby uniknąć potencjalnych sankcji i utrzymać płynność operacyjną swoich przedsiębiorstw.

Jak przygotować się do zmian związanych z CBAM?

Przygotowanie się do zmian związanych z CBAM wymaga od importerów podjęcia szeregu działań, które pomogą w uniknięciu potencjalnych problemów prawnych i finansowych. Przede wszystkim, kluczowe jest dokonanie przeglądu klasyfikacji taryfowej importowanych produktów. To pozwoli na dokładne określenie, czy dany towar podlega nowym regulacjom. Współpraca z zagranicznymi eksporterami również odgrywa istotną rolę, ponieważ dostarczenie wiarygodnych informacji o emisjach jest niezbędne do prawidłowego raportowania. Dzięki temu importerzy mogą skutecznie zarządzać swoimi obowiązkami i minimalizować ryzyko sankcji.

Ważnym krokiem w przygotowaniach do CBAM jest także utworzenie wewnętrznych zespołów odpowiedzialnych za zarządzanie nowymi obowiązkami. Takie zespoły powinny składać się z ekspertów posiadających szeroki zakres umiejętności, aby sprostać wymaganiom związanym z raportowaniem emisji oraz nabywaniem i umarzaniem certyfikatów CBAM. Proaktywne podejście do nowych regulacji pozwoli na lepsze przygotowanie się do potencjalnych kontroli celnych i zapewni płynność operacyjną w obliczu nadchodzących zmian. Warto pamiętać, że mimo iż przepisy mogą wydawać się skomplikowane, odpowiednie przygotowanie i współpraca z partnerami handlowymi mogą znacząco ułatwić proces adaptacji do nowych wymogów.

Podsumowanie

Graniczny podatek węglowy, znany jako Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), to inicjatywa Unii Europejskiej mająca na celu wyrównanie szans między producentami unijnymi a tymi spoza UE poprzez opodatkowanie emisji związanych z importowanymi towarami. CBAM wymaga od importerów zakupu certyfikatów odpowiadających emisjom uwolnionym podczas produkcji danego wyrobu, co ma zapobiec przenoszeniu produkcji do krajów o mniej rygorystycznych przepisach dotyczących emisji gazów cieplarnianych. Jest to część strategii UE dążącej do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku, wspierając jednocześnie unijnych producentów i zachęcając kraje spoza UE do przyjęcia bardziej ekologicznych standardów produkcji.

Wdrażanie CBAM rozpoczyna się 1 października 2023 roku i będzie przebiegać w dwóch etapach. Pierwszy etap potrwa do końca 2025 roku i obejmuje składanie kwartalnych raportów dotyczących emisji wbudowanych w importowane towary. Drugi etap zacznie się od stycznia 2026 roku, kiedy importerzy będą musieli nabywać i umarzać certyfikaty CBAM oraz składać roczne raporty dotyczące emisji. Podatek początkowo obejmie produkty takie jak żelazo, stal, cement, aluminium, nawozy, energia elektryczna i wodór, ale lista ta może zostać rozszerzona w przyszłości. Nieprzestrzeganie przepisów CBAM może prowadzić do kar finansowych oraz blokady towarów, dlatego kluczowe jest odpowiednie przygotowanie się importerów do nowych regulacji.

FAQ

Jakie są główne cele wprowadzenia CBAM?

Głównymi celami wprowadzenia CBAM są wyrównanie szans konkurencyjnych między producentami unijnymi a tymi spoza UE, zapobieganie „ucieczce emisji” oraz zachęcanie krajów spoza UE do przyjęcia bardziej ekologicznych standardów produkcji. Mechanizm ten ma również wspierać unijną strategię osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku.

Jak CBAM wpłynie na ceny importowanych towarów?

CBAM może wpłynąć na wzrost cen importowanych towarów, ponieważ importerzy będą musieli zakupić certyfikaty odpowiadające emisjom uwolnionym podczas produkcji tych towarów. Koszty te mogą zostać przeniesione na konsumentów końcowych, co może prowadzić do wzrostu cen produktów objętych mechanizmem.

Czy istnieją jakieś wyjątki od podatku CBAM?

Obecnie nie przewidziano wyjątków dla konkretnych krajów czy produktów w ramach CBAM. Jednakże Komisja Europejska może w przyszłości dostosować regulacje, jeśli uzna to za konieczne dla osiągnięcia celów klimatycznych lub w odpowiedzi na zmieniające się warunki rynkowe.

Jakie działania mogą podjąć kraje spoza UE, aby uniknąć dodatkowych kosztów związanych z CBAM?

Kraje spoza UE mogą dążyć do przyjęcia bardziej ekologicznych standardów produkcji i redukcji emisji gazów cieplarnianych. Współpraca z unijnymi partnerami handlowymi oraz inwestycje w technologie niskoemisyjne mogą pomóc w zmniejszeniu wpływu CBAM na ich eksport do UE.

Czy CBAM będzie miał wpływ na małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP)?

CBAM może mieć wpływ na MŚP, zwłaszcza te zajmujące się importem produktów objętych mechanizmem. MŚP będą musiały dostosować się do nowych wymogów raportowania i zakupu certyfikatów, co może wiązać się z dodatkowymi kosztami administracyjnymi i finansowymi.

Jakie są potencjalne korzyści dla unijnych producentów wynikające z CBAM?

Dzięki CBAM unijni producenci mogą zyskać przewagę konkurencyjną nad producentami spoza UE, którzy nie przestrzegają równie rygorystycznych norm emisyjnych. Mechanizm ten może również stymulować innowacje i inwestycje w technologie niskoemisyjne w Unii Europejskiej.

Czy istnieje możliwość odwołania się od decyzji związanych z karami za nieprzestrzeganie przepisów CBAM?

Importerzy mają prawo do odwołania się od decyzji dotyczących kar finansowych lub innych sankcji związanych z nieprzestrzeganiem przepisów CBAM. Procedury odwoławcze będą zależne od przepisów krajowych poszczególnych państw członkowskich UE.